Καταρράκτης είναι η θόλωση του φακού του ματιού και οδηγεί σε μείωση της όρασης. Είναι η πιο συχνή αιτία τύφλωσης και συνήθως αντιμετωπίζεται χειρουργικά. Η μείωση της όρασης συμβαίνει γιατί ο θολωμένος φακός εμποδίζει τις το φως να φτάσει και να εστιαστεί στο πίσω μέρος του ματιού, στον αμφιβληστροειδή. Η εξέλιξή της νόσου είναι αργή και έτσι δεν παρατηρείται αρχικά. Ωστόσο η όραση σταδιακά γίνεται λιγότερο σαφής. Αυτό μπορεί να συμβεί τόσο αργά που μπορεί να μεσολαβήσουν χρόνια μέχρι ο ασθενής να το αντιληφθεί.

Είναι πολύ συνηθισμένη πάθηση και εκδηλώνεται στα πλαίσια της φυσιολογικής γήρανσης του οργανισμού. Η ηλιακή ακτινοβολία και ιδιαίτερα η υπεριώδης (UVB) φαίνεται να παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην εκδήλωσή του. Αλλά συνηθισμένα αίτια εκτός από την μεγάλη ηλικία είναι ο τραυματισμός, η χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων (όπως η μακροχρόνια συστηματική λήψη κορτιζόνης) και κάποιες συγγενείς παθήσεις σε καταρράκτες της παιδικής ηλικίας.

Αρχικά παρατηρείται δυσκολία στην όραση τη νύχτα, ιδιαίτερα κατά την οδήγηση και άλως (φωτεινό στεφάνι) γύρω από τα φώτα. Με την πρόοδο του καταρράκτη υπάρχει δυσκολία στην αντίληψη προσώπων σε μέσες αποστάσεις και διαταραχές στην αντίληψη των χρωμάτων. Τελευταία βλάπτεται συνήθως η κοντινή όραση. Μάλιστα δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου ο ηλικιωμένος ασθενής βλέπει καλά κοντά χωρίς γυαλιά πριν τελικά αντιμετωπίσει πρόβλημα και εκεί (δεύτερη όραση των ηλικιωμένων) γεγονός που τον κάνει να υποεκτιμά το πρόβλημα στην μακρινή του όραση.

Η αντιμετώπιση μπορεί να αποφασιστεί, όταν ο καταρράκτης αρχίζει να προκαλεί τέτοια ενόχληση στην ποιότητα της όρασης, με συνέπεια την δημιουργία προβλημάτων στις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου (ασφαλής οδήγηση αυτοκινήτου, ανάγνωση, τηλεόραση), ιδιαίτερα αν είναι κανείς δραστήριος και εργάζεται. Βασιζόμενοι στα συμπτώματά σας, εσείς και ο οφθαλμίατρός σας θα αποφασίσετε από κοινού, για το πότε θα γίνει η επέμβαση.

Δεν είναι πλέον αλήθεια ότι ο καταρράκτης πρέπει να είναι «ώριμος» για να αφαιρεθεί. Με τις νέες τεχνικές (φακοθρυψία) αυτή η αντίληψη αποτελεί πλέον παρελθόν. Αντιθέτως, μάλιστα, η αφαίρεση ενός υπερώριμου σκληρού καταρράκτη, κάνει την επέμβαση δυσκολότερη

Η μέθοδος που καθολικά χρησιμοποιείται σήμερα είναι η μικροχειρουργική του καταρράκτη με φακοθρυψία  με τη χρήση υπερήχων . Μέσα από μια μικρή τομή 3 χιλ. περίπου και με την βοήθεια ειδικού εργαλείου που εκπέμπει υπερήχους γίνεται ο θρυμματισμός και ταυτόχρονα η αναρρόφηση του θολωμένου φακού. Στο τέλος, τοποθετείται ένας τεχνητός ενδοφθάλμιος φακός ο οποίος είναι μόνιμος, πλήρως αποδεκτός από τον ανθρώπινο οργανισμό και προσφέρει πολύ καλή ποιότητα όρασης. Η επέμβαση τελειώνει χωρίς να χρειάζονται ράμματα και η όραση ανακτάται άμεσα. Μετά την επέμβαση ο ασθενής παραμένει στην αίθουσα αναρρώσεως για λιγότερο από μία ώρα και έπειτα είναι ελεύθερος να επιστρέψει στο σπίτι του. Αρχίζει να βλέπει ήδη καλύτερα μετά την επέμβαση και με την πάροδο των ημερών η όραση καλυτερεύει. Η εγχείρηση γίνεται με τοπική αναισθησία με σταγόνες και ο ασθενής φεύγει από το χειρουργείο συνήθως χωρίς προστατευτική γάζα.